Mae ymchwil newydd ar COVID hir yn cynnig gobaith i gleifion sy'n byw gyda'r cyflwr

Mae astudiaeth glinigol newydd o Brifysgol Metropolitan Caerdydd – mewn cydweithrediad â Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg – wedi tynnu sylw at fewnwelediadau biofeddygol newydd i COVID hir a gallai fynd ag astudiaethau presennol gam yn nes at ddod o hyd i driniaeth i gleifion sy'n byw gyda'r cyflwr.

Mae COVID hir yn gyflwr newydd a all effeithio ar bobl sydd wedi cael y feirws COVID-19 o'r blaen. Gall symptomau gynnwys clefyd y galon, poen yn y cyhyrau a'r cymalau, blinder eithafol, peswch, diffyg anadl ac anawsterau cofio.

Roedd yr astudiaeth glinigol 'Seasonal variation in the associations between self-reported long-COVID symptoms and IL-6 signaling-related factors' o Brifysgol Metropolitan Caerdydd a Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg yn cynnwys samplau DNA a gwaed a gymerwyd gan 175 o gyfranogwyr a oedd wedi cael yr haint COVID-19 o'r blaen. Roedd y gwaed a gymerwyd yn mesur lefelau dau brotein, 'Interleukin-6 (IL-6)' a 'Derbynnydd Interleukin-6 (IL-6R)', tra defnyddiwyd y sampl DNA i ganfod pa amrywiad o'r genyn IL-6R, a elwir yn 'genotype IL-6R', oedd yn bresennol.

Mae IL-6 ac IL-6R yn cael eu gwneud gan y system imiwnedd i ymladd haint. IL-6R yw'r derbynnydd y mae IL-6 yn glynu wrtho - fel allwedd i glo. Mae'r cysylltiad hwn yn caniatáu i IL-6 anfon signalau sy'n sbarduno ymateb imiwnedd.

Cymerodd Craig Greenstock, 63, o Bontypridd ran yn yr astudiaeth a chafodd ei dderbyn i'r ysbyty gyntaf ym mis Rhagfyr 2020 ar anterth y pandemig ar ôl cael diagnosis o niwmonitis COVID. Roedd yn heini ac yn iach cyn hyn.

Aeth Craig ymlaen i dreulio'r naw wythnos nesaf yn yr ysbyty, wedi'i roi ar beiriant anadlu i ddechrau yn yr uned gofal dwys ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg cyn cael ei symud i wahanol wardiau.

Ers hynny mae wedi cael diagnosis o COVID hir ac mae'n dioddef o gyfnodau o flinder, diffyg anadl, niwl ar yr ymennydd, anhwylder straen ôl-drawmatig (PTSD), ofn nos ac mae'n cael ei drin â thri phwmp dyddiol ar gyfer symptomau sy'n gysylltiedig ag asthma. Darganfuwyd nodwl hefyd ar ysgyfaint Craig yn dilyn yr haint.

Dywedodd Craig: “Gallaf ddweud yn hyderus mai’r adeg y cefais fy nerbyn i’r ysbyty gyntaf a’r hyn a ddatblygodd wedyn oedd yr amser mwyaf brawychus yn fy mywyd, yn gorfforol ac yn feddyliol.

“Roeddwn i’n wael iawn am beth amser, gaeth fy nheulu’n 24 awr i’m cyflwr wella. Mae fy symptomau yn dilyn y firws wedi bod mor sylweddol nes fy mod wedi gorfod ymddeol o'r gwaith.

” Gofynnwyd i gyfranogwyr hefyd gwblhau holiadur yn rhannu eu symptomau COVID hir presennol ar wahanol adegau drwy gydol y flwyddyn i weld a oedd y newid yn y tymhorau yn effeithio ar y cyflwr, ac i helpu i gael diagnosis cywir.

Pwrpas yr astudiaeth - a ariannwyd drwy Gronfa Ymchwil Gydweithredol Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg - oedd deall yn well sut mae'r ffactorau hyn sy'n gysylltiedig ag IL-6 yn cyfrannu at y risg o COVID hir ac o bosibl gychwyn strategaethau yn y dyfodol ar gyfer eu defnyddio fel biomarcwyr sy'n rhagfynegi risg.

Roedd canlyniadau'r cyfranogwyr a brofwyd arnynt yn tynnu sylw at y ffaith bod gan ddioddefwyr COVID hir lefelau uwch o IL-6 o'i gymharu â'r rhai a oedd wedi adennill iechyd llawn. Dangosodd y canlyniadau hefyd fod y risg o gael COVID hir yn ymddangos yn uwch mewn cleifion â math penodol o genoteip IL-6R, a elwir yn genoteip 'AA'.

Mae Dr Richard Webb, Prif Ddarlithydd mewn Gwyddorau Biofeddygol yng Nghanolfan Ymchwil, Arloesi a Datblygu Cardiofasgwlaidd (CURIAD) ym Mhrifysgol Metropolitan Caerdydd yn arwain yr astudiaeth. Dywedodd: “Er bod dehongli’n gymhleth oherwydd amrywiadau tymhorol, mae canfyddiadau’r astudiaeth yn awgrymu y gallai genoteip IL-6 ac IL-6R gael eu defnyddio yn y dyfodol fel biomarcwyr sy’n rhagfynegi risg o COVID hir, a allai ddod â manteision o ran rheoli a thrin y salwch.

” Mae Dr Ceri Lynch yn Ymgynghorydd mewn Anestheteg a Meddygaeth Gofal Dwys a Gofal Critigol ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg ac mae wedi gweithio ochr yn ochr â Phrifysgol Metropolitan Caerdydd ar yr astudiaeth hir ar symptomau COVID.

Dywedodd Dr Lynch: “Mae’r ymchwil gydweithredol hon rhwng Cwm Taf Morganwg a Phrifysgol Metropolitan Caerdydd wedi dangos rhai canfyddiadau diddorol a chyffrous o ran y ffactorau risg ar gyfer datblygu COVID hir. Hoffem barhau â'r gwaith hwn, gyda'r nod yn y pen draw o nodi triniaeth gyffuriau effeithiol ar gyfer y cyflwr.

” Ychwanegodd Craig: “Roeddwn i’n ffodus iawn i gael agwedd bositif at fywyd ac yn weddol iach, felly’n ddigon cryf, yn gorfforol ac yn feddyliol, i allu ymladd y firws a pharhau i wella.

“Byddwn i’n barod i roi cynnig ar unrhyw feddyginiaeth a allai wella fy safon bywyd yn ôl i unrhyw le yn agos at sut ydoedd cyn i mi fynd yn sâl.”

Bydd y tîm o ymchwilwyr o Brifysgol Met Caerdydd a Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg nawr yn edrych ar sut y gellir integreiddio canfyddiadau'r astudiaeth hon i mewn i'r astudiaeth COVID-19 Ôl-ysbyty (PHOSP-COVID) a'i chefnogi - sy'n cynnwys ymchwilwyr a chlinigwyr blaenllaw o bob cwr o'r DU yn cydweithio i ddeall a gwella canlyniadau iechyd hirdymor i gleifion sydd wedi bod yn yr ysbyty gyda COVID-19 wedi'i gadarnhau neu yr amheuir ei fod yn dioddef ohono.

Mae'r astudiaeth glinigol lawn wedi'i chyhoeddi yn ScienceDirect: 'Seasonal variation in the associations between self-reported long-COVID symptoms and IL-6 signalling-related factors (particularly the rs2228145 variant of the IL-6R gene)’